|
|
6. BARONGAN
Tontonan kawak ingkang mesti medal jèn wonten
ramé-ramé, inggih poenika barongan lan
djaranan, jèn kanggé ngarak pangantèn:
mèh tamtoe wonten rejogipoen. Ing dinten ariadi tjara
kina, taksih éndjing oemoen-oemoen sampoen wonten
oengeling kempoel djaranan: deng-noeng, deng-goeng;
deng-noeng, djeng-djoer … Poenika djaranan ingkang
sampoen dateng kala wingi-wingi, sipeng ing grijanipoen
loerah doesoen. Ing wantji sonten ngadjengaken bakda,
ketingal aseloer tijang langkoeng ambekta rontèk,
waos, angkloeng, èblèg, djaranan lan koedoeng
barongan.
Swaraning kempoel djaranan waoe adamel enggar manahing
laré-laré, ingkang sami martosaken: djaranan
Toeloenagoengan, poenapa Panaragan; ingkang andadèn:
baronganipoen poenapa tjèlènganipoen. Makaten
rembaging laré. Djaranan Panaragan poenika limrah
dados panariking tijang nonton, amargi baronganipoen ageng
krembjah-krembjah, ingkang kadamel laring merak. Tijangipoen
gotot-gotot singset ambengkijeng, dasar sami warokan, oedeng
woeloeng, rasoekan woeloeng, sroewal woeloeng gembjong,
oesoes-oesoes pandjang sinèrèd agombjok
sajèt. Tijang Panaragan pantjèn birai lan
remen sanget dateng barongan lan djaranan. Koela matoer:
dalah laré ingkang saweg, adeg-adeg anteb, jèn
ing Panaraga inggih sampoen dolanan barong-barongan, ingkang
kadamel roempoet dondoman oetawi sanèsipoen. Dados
karemenan dateng barongan waoe, toemraping nagari Panaraga
kénging katemboengaken: roemasoek ing baloeng
soengsoem, ngantos saged toemoeroen dateng anak, dados
watekipoen tijang Panaraga.
Jèn, arak-arakan, sampoen malampah; barongan
poenika toemoet. Saben onder-distrik saged ngedalaken
barongan oetawi djaranan, mila pepirengan ing aloen-aloen,
poenika boten wonten malih kedjawi taboehaning djaranan,
pating krenoeng, pating djlegoer. Slomprètipoen
atijèt-tijèt, woedjoedipoen ageng pandjang,
warni tjemeng sineloet salaka, pinatik pakoe djamoer
koeningan, gèk tjoetjoepipoen pinasangan toetoep
batok tjemeng, mèpèt ing tjangkem saista
brengos andjekètèt, nanging ngaweng wijar
kalih njari. Dasar panjomprètipoen: tijang tjemeng
andap alit ipel-ipel, pipi mlendoeng mripat maleleng.
Jèn lampahipoen sampoen mèh doemoegi ing
pandapi kaboepatèn, barongan saha djarananipoen
ladjeng andjogèd. Barongan mlampah kados tijang
pentjak, lamboeng ketingal égad-égod, weteng
ambaledèh, setagèn tjemeng wijar kinendit
èpèk soelaman, timang oelan-oelan amaripat
mirah, njoté doewoeng saroengan gajaman semoe
mandelep, namoeng ketingal oekiranipoen kémawon.
Gèk madjeng, gèk moendoer, gobig, ngebjok,
njaplok-njaplok, njander amboedjeng laré, ladjeng
ngadeg angaglah tangan andaplang, noenten malampah tanpa
ebah poendakipoen, nanging sarwi ngenggeg-enggeg goeloe,
mila soerinipoen lar merak ingkang wijar andjebabah, poenika
ketingal ngempjog-empjog poetjoekipoen. Déné
djarananipoen sakawan oetawi langkoeng, ngémba kapal
ngentrag alon, njirig, malang-malang ngoendoeraken tijang
nonton. Boedjangganongipoen itak-itik sadjak wigatos kados
oepsir nata baris. Manawi radjawana ambrakot, oetawi
mlodjang-mladjeng, taboehanipoen kasesegaken, angkloengipoen
ngeter, tijang ingkang nonton esoek-ingesoek, poendi ingkang
katebak ing radjawana: oejel-oejelan. Manawi barongan
manggoet-manggoet, kantja ingkang ngiring sami njenggaki:
he! he! hoe! hoe! ..., rojom sanget. Makaten ingkang dados
kagagahaning tijang Panaraga. Gèk kendangipoen
pandjang sadepa koemaloeng ing pangendang, tijangipoen ageng
inggil, andètèng, djoengkat penjoe ketingal
njentang kados singat, koentjoeng oedeng sakilan
ngetjotjong,
Djaranan Toeloengagoengan poenika alit kémawon,
nanging andadèn, terkadang pinoedjoe wonten ingadjeng
pandapi radjawananipoen andados, ngadeg ambergagah,
lenggak-lenggak tangan andaplang kedjeng, ngendegaken
arak-arakan, gamboehipoen èbjèg
andjampéni. Terkadang tjèlènganipoen
andados njander-njander, malah wonten ingkang banter
loempatipoen: mloempat ing barongan deling ori. Hla; dados
damel anggèning ngoedoenaken.
Barongan makaten, pantjèn tontonan ramé,
nanging wonten ingkang sok adamel gela. Jèn lampahing
arak-arakan kesesa, ladjeng boten main, namoeng mlampah
kémawon, endas-endasan radjawana kasoenggi rebah
mawingking, toekang barong ketingal rainipoen toemoet nonton
pijambak. Kedjawi makaten, koela soemerep wadosipoen
radjawana ambrakot anggoewel tijang, poenika pantjèn
sampoen kanti pangliring roemijin, milih tijang ingkang
mangangge, dados panggoewelipoen waoe kadamel toetoep
anggènipoen njebrot soesoek kondé, djoengkat,
oedeng. Tamtoe kémawon boten ketaman panggrajangan,
lan barang ingkang kénging, ladjeng ketoetoepan
kemoeling radjawana, ketampénan tijang ing boentoet.
Sarèhning oejel-oejelan, ingkang gadah nginten,
barang waoe dawah oetawi kasebrot samining tijang
ningali.
|
